NEFİS MUHASEBESİ

Mustafa Arı

Muhasebe: Geleceğe yönelmek, ileriyi görmektir. Kendini bilmek ve anlamaktır. Dünya ve ahirette huzura erebilmenin yoludur. Haramlardan kurtulmanın disiplinidir. Gafletten uyanmak, günah ve hataların farkına varabilmektir. Karda mı, zararda mı, olduğumuzu tespit etmektir. İş ve amelimizde eksik ve kusurlarımızı tespit etmek ve düzeltmektir.

Muhasebe: Akıl ve imanı nefsin başına bekçi yapabilme başarısıdır. Kendi kendimizi hesaba çekebilme işidir. Yapılan işlerin maksadına uygun olup olmadığını anlama çabasıdır.

Nefis muhasebesi, kişinin kendisiyle yüzleşmesi, kendini kontrol etmesidir. Günümüzde buna oto kontrol denmektedir. İnsanların kendilerini muhasebe etmesi, Allah’a kulluk görevini hakkıyla yerine getirebilmesi; dünya ve ahiret mutluluğuna kavuşabilmesi için kaçınılmazdır.

Allah katında iyi bir mertebe elde etmek için, yapılması gereken en önemli iş, nefis muhasebesidir. Sonradan pişman olmamak için önceden tedbir ve tedarikte bulunmaktır.

Muhasebe: Bir ise başlamadan önce sonunu hesap edebilme işidir. “Ne idim, ne oldum, nerede idim, nereye geldim, neler umuyordum, nerelere kavuştum, neticede ne olacağım?” sorularının hesabını yaparak irademizi çözecek, duygularımızı bozacak hallerden kendimizi korumaktır.

Kur’an-ı Kerim’de Yusuf Peygamber, “Ben nefsimi temize çıkarmam, çünkü nefis aşırı derecede kötülüğü emreder. Şüphesiz Rabbim çok bağışlayandır, çok merhamet edendir” dedi. (Yusuf süresi: 53)

Peygamberimiz de bir hadislerinde: “Sizden biri kendi nefsi için istediği şeyi, kardeşi için de istemedikçe (kamil bir) mümin olamaz. Ve hesaba çekilmeden önce kendinizi hesaba çekin, büyük hesap günü için kendinizi donatın! Çünkü kıyamet gününde hesap, ancak dünyada iken kendisini hesaba çekenler için kolay olacaktır.” buyurmuştur.

Nefis muhasebesinde başarılı olması için, sürekli Allah’ın gözetim ve denetiminde olduğunu düşünmeli İnsan kendisini yaratan, yaşatan ve tekrar kendisine döndürecek yüce bir kudret tarafından, bütün davranışlarının sürekli olarak kontrol altında tutulduğunu, yaşadığı hayatın hesabının, en ince noktasına varıncaya kadar sorgulanacağını bilmelidir.

Sonra başkalarının hatalarından önce kendi hatalarını görmeli.Gazali şöyle der. “Ya nefsinle meşgul ol veya nefsini ıslah ettikten sonra başkasıyla meşgul olan biri ol. Sakın kendi nefsinle meşgul olup onu ıslah etmedikçe, başkalarıyla meşgul olan tiplerden olma!”

Nefis Muhasebesi’nin önündeki engellere gelince: Dünya hayatının aldatıcılığı, Ahireti unutmak. Gaflet, nefse uymak, zamanın kıymetini bilememektir. Ayetlerden yüz çevirmektir.

Nefis tektir ama sıfatı çoktur. Şehvet, öfke, kin, gazap gibi cihetlere yöneldiği zaman; Kötülükle emreden nefis olur. Hak cihetine, ibadet ve Salih amellere meylettiğinde; Nefsi mutmainne haline gelebilir.

Peygamber şöyle buyuruyor: “Akıllı kimse nefsini hesaba çeken ve ölümünden sonrası için amel işleyendir. Aciz kimse nefsini hevesine tabi kılan ve Allah’tan batıl şeyler arzu edendir. Eğer ateşten, azaptan korkuyorsak, nefsimizi her zaman hesaba çekmeliyiz.”