DİNE DAİR BAZI BİLGİLER

Mustafa Arı

Fetvalar; Din İşleri Yüksek Kurulu’nun verdiği kararlardır.

Fidye; Oruç tutmaya gücü yetmeyen düşkün ve yaşlı kimseler ile iyileşme ümidi olmayan hastalar, Ramazan ayının her günü için birer fidye verirler. Fidyenin tutarı aynen fitre kadardır. Bu fidyeler Ramazan’ın başlangıcında verilebileceği gibi, Ramazan’ın içinde veya sonunda da verilebilir. İsterse fidyenin hepsini bir fakire topluca verir, ayrı ayrı fakirlere de verebilir. Bu durumda olan kimseler, fidye vermeye gücü yetmiyorsa Allah’tan bağışlanmalarını isterler. Oruç tutmaya gücü yetmeyen yaşlılar ile iyileşme ümidi olmayan hastalar eğer ileride tutabilecek duruma gelirlerse tutamadıkları oruçları kaza etmeleri gerekir. Önceden verdikleri fidyelerin hükmü kalmaz, bunlar nafile bağış sayılır.

Zekat kimlere verilmez; Anne, baba, büyükanne, büyükbabalar. Çocuklar ve torunlar. Erkek ve kız çocuklarına ve her ikisinden olan torunlara zekat ve fitre verilmez. Karı koca birbirlerine. Yani, koca, karısına, karı da kocasına zekat ve fitre veremez. Zenginler, (Nisap miktarı malı ve parası olan zenginlere zekat ve fitre verilmez. Zengin bir kimsenin ergenlik çağına gelmeyen küçük çocuğuna zekât ve fitre verilmez. Fakat zengin bir adamın fakir olan büyük çocuğuna ve fakir olan babasına başkasının zekat ve fitre vermesi caizdir. Müslüman olmayanlara zekât ve fitre verilmez. Fakat sadaka verilebilir. Zekat ve fitre Müslüman fakirin hakkıdır. Zekat ve fitre cami, çeşme, yol ve köprü gibi yerlere de verilmez. Çünkü zekatta temlik şarttır. Yani fakirin eline verilerek mülkiyetine geçirilmesi gerekir. Cami ve benzeri şeylerde ise böyle bir durum yoktur. Ölünün kefeni ve borçları da zekât ile karşılanmaz. Çünkü burada da temlik yoktur.

Kira gelirleri zekata tabii midir; Bir yıllık borcu ve asli ihtiyaçları dışında 80.18 gr. altını veya bu miktar değerinde malı yahut parası olan kimseler, dinen zengin sayılır. Kira gelirlerinin zekâta tabi diğer mal ve gelirlerle birlikte, temel ihtiyaçlar ve borçlar çıktıktan sonra nisap miktarına (80.18 gr. altın veya değeri) ulaşması ve üzerinden bir yıl geçmesi hâlinde kırkta bir ( % 2,5) oranında zekâtının verilmesi gerekir.

Fıtır sadakası nedir, ne zaman verilir; Halk arasında fitre diye bilinen fıtır sadakası (sadaka-i fıtır) insan olarak yaratılmanın ve Ramazan orucunu tutup bayrama ulaşmanın bir şükrü olarak; dinen zengin olup Ramazan ayının sonuna yetişen Müslüman’ın, belirli kimselere vermesi vacip olan bir sadakadır. Vacip oluşu, sünnetle sabittir. Kişi, kendisinin ve küçük çocuklarının fitrelerini vermekle yükümlüdür. Hz. Peygamber, köle-hür, büyük-küçük, kadın-erkek her Müslüman’a fitrenin gerektiğini ifade etmiştir. Fıtır sadakasının vacip olma zamanı Ramazan bayramının birinci günü olmakla birlikte, bayramdan önce verilebilir. Cami, okul, köprü, yol vb. yerlere temlik söz konusu olmayacağından fıtır sadakası verilemez.